A
Admin
Yönetici
Yönetici
Orman yangınlarının ekosisteme verdiği zararların yanı sıra, yangın dumanının insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri de ciddi boyutlara ulaşıyor. Uzm. Dr. Jülide Çeldir Emre, özellikle yangın bölgelerinde yaşayanların yoğun duman maruziyeti nedeniyle nefes darlığı, öksürük ve astım atakları gibi ciddi solunum sorunları yaşadığını belirtiyor. Acıbadem Kent Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı olan Dr. Emre, "Yangın bölgelerinde yoğun duman maruziyeti yaşayan vatandaşlar arasında nefes darlığı, öksürük, astım atakları ve KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) alevlenmeleri gibi ciddi solunum sorunları görülüyor. Yangın da dumanı da sadece çevreyi değil, ciğerlerimizi de yakıyor" şeklinde açıklamalarda bulunuyor. KİMLER DAHA YÜKSEK RİSK ALTINDA Yangın dumanı, özellikle çocuklar, yaşlılar, astım ve KOAH hastaları için yüksek risk taşıyor. Dr. Emre, dumanın ince partikül maddeler, karbonmonoksit, nitrojendioksit ve formaldehit gibi toksik bileşenler içerdiğini vurguluyor. 2021 yılında yayımlanan sistematik derlemelerin, duman maruziyeti ile astım ve KOAH alevlenmelerinde, acil servis başvurularında ve akciğer fonksiyonlarında bozulmalarda artış olduğunu gösterdiğini belirtiyor. Dr. Emre, "Kısa süreli PM2.5 artışı (ince partikül madde, çapı 2,5 mikron veya daha küçük olan parçacıklar (PM2,5) olarak tanımlanıyor) bile solunum fonksiyonlarında anlamlı düşüş oluşturabilir. Yangın bölgesindeki yoğun duman; akut bronşit, hava yolu hassasiyeti, hatta zatürre riskini artırır. Yangın dönemlerinde solunum cihazı kullanan hastalarda oksijen ihtiyacı artmakta, acil servis başvuruları yükselmektedir" diyor. DUMANDAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR? Uzm. Dr. Emre, dumandan korunmak için çeşitli önlemler alınmasını öneriyor. Buna göre, dumanın içeri girmesini engellemek için kapı ve pencerelerin kapalı tutulması, izolasyon amacıyla kapı ve pencere kenarlarına ıslak havlu konulması gerekiyor. İç mekân havasındaki ince partikülleri temizlemede HEPA filtreli hava temizleyicilerin etkili olduğunu belirtiyor. Dışarı çıkma zorunluluğu durumunda ise cerrahi maskelerin yetersiz kalabileceğini, bu nedenle N95 ve FFP2 tipi partikül filtreli maskelerin tercih edilmesi gerektiğini söylüyor. Risk gruplarını özellikle uyaran Dr. Emre, "Özellikle astım, KOAH gibi kronik solunum yolu hastalığı olanlar ilaçlarını yanında bulundurmalıdır. Ek inhaler ilaç kullanımı ihtiyacı oluşabilir, tedbiri elden bırakmayın" uyarısında bulunuyor. TEHLİKE, YANGIN SÖNDÜKTEN SONRA DA DEVAM EDEBİLİR Yangınlar söndükten sonra bile akciğer sağlığı ile ilgili şikayetlerin devam edebileceğini vurgulayan Dr. Emre, "Yangınlar söndükten sonra bile bazı bireylerde haftalar ya da aylar boyunca devam eden solunum sorunları görülebilir. Yüksek yoğunlukta duman soluyan bireylerde geç dönem bronş hassasiyeti, kronik öksürük, egzersiz intoleransı gibi şikâyetler oluşabilir" diyor. Ayrıca, "Bulgulara göre, duman maruziyetinden 3 ay sonra bile bazı bireylerde akciğer fonksiyon testlerinde düşüş rapor edilmiştir. Kalıcı hava yolu reaktivitesi ve bronkodilatör ihtiyacının devam ettiği vakalar bildirilmiştir. Geç dönem şikâyetlerle başvuran hastalarda kronik öksürük, egzersizle gelen nefes darlığı gibi durumlar görüyoruz. Bu kişiler çoğu zaman maruziyeti unutsalar bile altta yatan neden orman yangınına bağlı akciğer hasarı olabiliyor" diyerek tehlikenin devam ettiğini belirtiyor. NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURULMALI? Uzm. Dr. Jülide Çeldir Emre, bazı durumlarda vakit kaybetmeden doktora başvurulması gerektiğini ifade ediyor. Yangından haftalar sonra devam eden öksürük veya nefes darlığı, yeni başlayan hırıltılı solunum, egzersiz toleransında belirgin azalma ve solunum yolu enfeksiyonlarına karşı artan hassasiyet gibi belirtilerde mutlaka bir uzmana danışılması gerektiğini söylüyor. ORMANLARIN AKCİĞER SAĞLIĞINA FAYDALARI Uzm. Dr. Emre, ormanların akciğer sağlığına olan olumlu etkilerine de dikkat çekiyor ve ormanları "insan sağlığı için vazgeçilmez bir ‘can damarı'" olarak nitelendiriyor. Ağaçların karbondioksiti emerek oksijen üretmesi ve havadaki zararlı partikülleri filtrelemesiyle hava kalitesini iyileştirdiğini belirtiyor. "Bilimsel çalışmalar, yeşil alanlarda yaşayan bireylerin solunum fonksiyonlarının daha iyi olduğunu ve kronik hastalıklara yakalanma risklerinin daha düşük olduğunu göstermektedir. Ormanlar sadece nefes aldığımız yeri değil, nefes alabilme kapasitemizi de iyileştirir. Bu yüzden ormanları korumak, gelecekteki solunum sağlığımızı korumakla eşdeğerdir" diyerek ormanların önemine vurgu yapıyor.