A
Admin
Yönetici
Yönetici
ABD Başkanı Donald Trump’ın cuma günü Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ı bir araya getireceğine dair söylenti, hafta başında çıktı. Hatta ABD basınında yer alan iddiaya göre beklenen barış anlaşmasına imzalar da bu buluşmada atılacak. Taraflardan birinin buluşmayı teyit etmesi için iki gün geçmesi gerekti. Ermenistan Başbakanlık Sözcüsü Nazeli Bağdasaryan, çarşamba günü erken saatlerde Paşinyan’ın 7-8 Ağustos’ta ABD’yi ziyaret edeceğini duyurdu.
8 Ağustos tarihi önemli. Çünkü Trump’ın Rusya’ya Ukrayna ile bir barış anlaşması imzalaması için tanıdığı süre o gün doluyor. Trump’ın Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, Putin ile görüştü ancak buradan bir şey çıkması beklenmiyor. Dolayısıyla, “sürenin dolduğu gün” Trump’ın, Putin’e bir de Güney Kafkasya’nın sakinlerinin onun yerine kendisini tercih ettiğini hatırlatmış olacak.
Öte yandan iddianın aksine, aslında bu buluşmadan kastedildiği gibi barış anlaşması çıkması pek beklenmiyor. İki taraf Mart 2025’te yazılı metin üzerinden anlaştıklarını ilan etti. Ancak Azerbaycan Uluslararası İlişkiler Analizler Merkezi (AIR) Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Cavid Veliyev, Bakü’nün barış anlaşması için halen atılmasını beklediği siyasi ve hukuki adımlar olduğunu hatırlatıyor. Konunun 10 Temmuz’da Abu Dabi’deki Aliyev-Paşinyan görüşmesinde de değerlendirildiğini belirten Veliyev, “taraflar barışa çok yakındır” mesajını içerecek bir iyi niyet bildirgesine şans tanıyanlardan.
Diplomaside bir ara formül olarak kullanılan ama bağlayıcılığı olmayan “uzlaşılan metni parafe etmek” formulü bile düşük bir ihtimal olarak görülüyor. Bu yüzden Washington zirvesinden çıkabilecek en iyi sonuç Veliyev’in söylediği gibi “iyi niyet bildirgesi” gibi görünüyor. Azerbaycan’ın iki temel beklentisi var. Artık işlevini yitirmiş Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Grubu’nun feshedilmesi ile Azerbaycan’ın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne yönelik iddialar içeren bağımsızlık bildirgesinin Ermenistan Anayasası’ndan çıkarılması. Anayasa’nın değiştirilmesi için referandum yapılması gerektiğini, bunun da ancak 2026’da mümkün olabileceğini ifade eden Dr. Cavid Veliyev, bu nedenle anlaşma yerine, bildirge diyor.
Trump etkisi
Önceki ABD Başkanı Joe Biden, Ermenistan yanlısı tutum izlemekle kalmamış, giderayak, Trump’ın yemin etmesine sadece beş gün kala, 15 Ocak 2025’te Ermenistan ile Stratejik Ortaklık Anlaşması imzalamıştı. Azerbaycan’nın tepkisini çeken bu gelişmenin aksine Trump’ın Güney Kafkasya’ya yaklaşımı Bakü yönetiminde memnuniyet yaratıyor. Aliyev, geçenlerde Şuşa’da düzenlenen 3. Global Medya Forumu’ndaki konuşmasında Trump’ı, “Kendisi savaşları sona erdirmeyi amaçlayan bir kişi. Küresel güvenlik meseleleriyle yoğun bir şekilde meşgul olmasına rağmen Ermenistan ile Azerbaycan’ın nihai bir anlaşmaya varmasına yardımcı olma yönündeki kişisel çabasından dolayı kendisine özellikle minnettarız” dedi. Trump da, Aliyev’in bu sözlerini sosyal medya hesabı Truth Social’dan paylaştı.
Ancak Trump’ın tutumunu tercih eden sadece Azerbaycan değil. Ermenistan’ın da desteklediğini ifade eden Dr. Cavid Veliyev, iki ülkenin de Rusya’nın Güney Kafkaslarda dominant (baskın) tavrını istemediklerini söyledi. Bu noktada hem Güney Kafkasya, hem de Orta Asya ülkelerinde Rusya’nın Ukrayna’dan sonra “iştahla” gözünü kendilerine çevireceği beklentisi olduğunu belirtmekte fayda var.
Çok kısaca, ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack’ın, Abu Dabi görüşmesinden hemen sonra, Ermenistan’ın güneyinden geçmesi planlanan Azerbaycan ve Nahcivan arasında kara bağlantısı sağlayacak Zenzegur koridorunun 100 yıllığına bir Amerikan şirketine kiralanabileceğini söylemiş olduğunu da hatırlatalım.
Peki Trump’ın çalımı Putin’i rahatsız etmeyecek ve bir şekilde bunun bedelini ödetmeye çalışmayacak mı? Veliyev’e göre; Rusya zaten bugüne kadar agresif bir tavır izlediği için özellikle Ermenistan’ı kendinden uzaklaştırdı. Halen Moskova’nın iç politikada Kilise üzerinden Paşinyan’ı sıkıştırmaya çalıştığını kaydeden Veliyev, “Rusya, Güney Kafkaslarda barışa karşı ne yapacak? Askeri darbe mi? Daha çok kaybeder. Ermenistan’da provokasyonlar yapılıyor zaten ama ben kişisel olarak Paşinyan’ın bunlara karşı istihbari olarak desteklendiğini düşünüyorum” dedi. Veliyev’in aksine Rusya’nın, ABD’nin yaklaşımını karşılıksız bırakmayan iki ülkeye bedel ödeteceğini düşünenler de var. Konuya yakın bir başka kaynağa göre Rusya bir şekilde bunun acısını çıkarmaya çalışacak. “Kediyi sıkıştırma duvara, döner sıçrar sıfatına denir” diyen kaynak, Rusya’nın bu hamlenin altında kalmayacağını ileri sürdü.