A
Admin
Yönetici
Yönetici
Giriş
Ecrimisil, bir taşınmaza haksız ve izinsiz el atan kişiden talep edilen tazminattır. Birlikte mülkiyette (paylı veya elbirliği mülkiyeti), bir paydaşın taşınmazın tamamını veya bir kısmını tek başına kullanması, diğer paydaşların ecrimisil talebine yol açabilir. Ancak, bu talep için genellikle intifadan men (yararlanmaktan engelleme) şartı aranır. İntifadan men, ecrimisil talep eden paydaşın, taşınmazı kullanmak istediğini davalı paydaşa açıkça bildirmesidir. Bu koşul, paydaşlar arasında zımni rıza (örtülü izin) bulunduğu karinesine dayanır: Bir paydaş, diğerinin taşınmazı kullanmasına itiraz etmedikçe, tazminat ödemez (Ertaş Ş., Eşya Hukuku, 11. Baskı, İzmir 2014, s. 81).
Örnek vaka: Ahmet ve Ayşe, ortak bir fındık bahçesine sahip. Ahmet, bahçeyi tek başına kullanıyor ve fındık topluyor. Ayşe, ecrimisil talep edebilir mi? Bu makale, paydaşlar arası ecrimisil davalarında dava şartı olan intifadan men şartının taşınmazın türüne göre nasıl uygulandığını, Yargıtay içtihatları ışığında inceleyecek ve avukatlara stratejik öneriler sunacaktır.
Doğal Ürün Veren Taşınmazlar (Bağ, Bahçe, Fındıklık vb.)
Bağ, bahçe, zeytinlik, fındıklık gibi doğal ürün (semere) veren taşınmazlarda, bir paydaşın ürünleri tek başına toplaması, diğer paydaşların ecrimisil talep etmesini sağlar. Yargıtay, bu taşınmazları “doğal semere getiren yerler” olarak nitelendirir ve intifadan men şartını aramaz. Çünkü ürünler kendiliğinden yetişir ve paydaşın ek emek harcamasına gerek kalmaz.
Örneğin, , fındık bahçesinde intifadan men aranmadığını, ecrimisil koşullarının oluştuğunu belirtmiştir. Benzer şekilde, kiraz bahçesi ve zeytinlik için aynı görüşü benimsemiştir.
Kiraya Verilebilen Taşınmazlar (Konut, İşyeri, Dükkân vb.)
Konut, işyeri gibi kiraya verilebilen taşınmazlarda intifadan men şartının uygulanması, taşınmazın kullanım şekline bağlıdır:
- Üçüncü Kişiye Kiraya Verilmişse: Bir paydaş, ortak taşınmazı kiraya vererek hukuksal semere (kira geliri) elde ediyorsa, intifadan men şartı aranmaz, kira geliri durumunda zımni rızanın geçerli olmadığını ve intifadan men şartının aranmayacağını vurgulamıştır.
- Paydaşın Bizzat Kullandığı Durum: Eğer taşınmaz, bir paydaş tarafından konut veya işyeri olarak kullanılıyorsa, ecrimisil için intifadan men şartı aranır. , mesken kullanımında intifadan men gerektiğini belirtmiştir. Nitekim taşınmaz kiraya verilebilir nitelikte olsa bile, fiilen kira geliri elde edilmedikçe bu şart aranır
Tarla Vasıflı Taşınmazlar
Tarla vasıflı taşınmazlarda intifadan men şartı tartışmalıdır, çünkü tarlalar doğal ürün verebilse de genellikle emek (ekim, dikim, bakım) gerektirir. Yargıtay, bu meselenin çözümünde tarlanın fiili kullanım şekline odaklanmaktadır:
- Kira Geliri Durumu: Tarla, üçüncü kişiye kiraya verilmişse, hukuksal semere istisnası uygulanır ve intifadan men aranmaz.
- Kişisel Kullanım: Paydaş, tarlayı bizzat ekip biçiyorsa, intifadan men şartı aranır. , kuru tarım arazisinde bu şartın gerektiğini vurgulamıştır.
- Olağan Dışı Kullanım: Eğer tarla; otopark veya kaçak yapı gibi tarımsal olmayan bir amaçla kullanılıyorsa, diğer paydaş fiilen engellenmiş sayılır ve intifadan men şartı aranmaz
Arsa Vasıflı Taşınmazlar
Boş arsa vasıflı taşınmazlar, doğal veya hukuksal semere üretmez; bu nedenle, intifadan men şartı kural olarak aranır. , arsada ecrimisil hesabı için emsal kira bedellerine bakılacağını belirtmiştir. Ancak arsa; otopark veya yapı gibi gelir getirici şekilde kullanılıyorsa, intifadan men aranmaz.
Diğer İstisnai Durumlar
Taşınmaz türünden bağımsız intifadan men istisnaları şunlardır:
- Paydaşın Hakkı İnkâr Etmesi: Bir paydaş, taşınmazın tamamının kendisine ait olduğunu iddia ederse, intifadan men aranmaz
- Kullanım Anlaşması: Paydaşlar arasında kullanım taksimi varsa ve buna aykırı kullanım söz konusuysa, intifadan men gerekmez
- Önceki Dava veya Takip: Daha önce elatmanın önlenmesi, ortaklığın giderilmesi veya ecrimisil davası açılmışsa, intifadan men şartı aranmaz
Sonuç
Ecrimisil davalarında intifadan men şartı, taşınmazın türü ve kullanım şekline göre farklılık gösterir. Bağ, bahçe gibi doğal ürün veren veya kiraya verilen taşınmazlarda bu şart aranmazken, boş arsa veya paydaşın bizzat kullandığı taşınmazlarda intifadan men şartı aranır. Tarlalarda, fiili kullanım şekli belirleyicidir: Kira geliri varsa intifadan men aranmaz; kişisel kullanımda aranır; olağan dışı kullanımlar (otopark, yapı) intifadan men yerine geçer. Paydaşın hakkı inkâr etmesi, kullanım anlaşmasına aykırılık veya önceki dava/takip gibi durumlar da intifadan men şartını kaldırır. Avukatlar, müvekkillerinin durumunu Yargıtay içtihatları ışığında değerlendirerek, intifadan men ihtiyacını doğru tespit etmeli ve ihtar veya dava adımlarını zamanında atmalıdır. Yazımızın sonunda önemle belirtilmelidir ki, intifadan men şartı, paydaşlar arasında açılan ecrimisil davalarında dava şartı olup, bu şartın sağlanması hem davanın dinlenebilirliği hem de ecrimisil miktarının tayininde önem arz etmektedir. Nitekim Yargıtay intifadan men şartının arandığı hallerde, intifadan menin diğer paydaşa bildirildiği tarihten itibaren ecrimisile hükmedilebileceğine karar vermektedir.
Kaynakça:
14. Ertaş Ş., Eşya Hukuku, 11. Baskı, İzmir 2014
Ecrimisil, bir taşınmaza haksız ve izinsiz el atan kişiden talep edilen tazminattır. Birlikte mülkiyette (paylı veya elbirliği mülkiyeti), bir paydaşın taşınmazın tamamını veya bir kısmını tek başına kullanması, diğer paydaşların ecrimisil talebine yol açabilir. Ancak, bu talep için genellikle intifadan men (yararlanmaktan engelleme) şartı aranır. İntifadan men, ecrimisil talep eden paydaşın, taşınmazı kullanmak istediğini davalı paydaşa açıkça bildirmesidir. Bu koşul, paydaşlar arasında zımni rıza (örtülü izin) bulunduğu karinesine dayanır: Bir paydaş, diğerinin taşınmazı kullanmasına itiraz etmedikçe, tazminat ödemez (Ertaş Ş., Eşya Hukuku, 11. Baskı, İzmir 2014, s. 81).
Örnek vaka: Ahmet ve Ayşe, ortak bir fındık bahçesine sahip. Ahmet, bahçeyi tek başına kullanıyor ve fındık topluyor. Ayşe, ecrimisil talep edebilir mi? Bu makale, paydaşlar arası ecrimisil davalarında dava şartı olan intifadan men şartının taşınmazın türüne göre nasıl uygulandığını, Yargıtay içtihatları ışığında inceleyecek ve avukatlara stratejik öneriler sunacaktır.
Doğal Ürün Veren Taşınmazlar (Bağ, Bahçe, Fındıklık vb.)
Bağ, bahçe, zeytinlik, fındıklık gibi doğal ürün (semere) veren taşınmazlarda, bir paydaşın ürünleri tek başına toplaması, diğer paydaşların ecrimisil talep etmesini sağlar. Yargıtay, bu taşınmazları “doğal semere getiren yerler” olarak nitelendirir ve intifadan men şartını aramaz. Çünkü ürünler kendiliğinden yetişir ve paydaşın ek emek harcamasına gerek kalmaz.
Örneğin, , fındık bahçesinde intifadan men aranmadığını, ecrimisil koşullarının oluştuğunu belirtmiştir. Benzer şekilde, kiraz bahçesi ve zeytinlik için aynı görüşü benimsemiştir.
Kiraya Verilebilen Taşınmazlar (Konut, İşyeri, Dükkân vb.)
Konut, işyeri gibi kiraya verilebilen taşınmazlarda intifadan men şartının uygulanması, taşınmazın kullanım şekline bağlıdır:
- Üçüncü Kişiye Kiraya Verilmişse: Bir paydaş, ortak taşınmazı kiraya vererek hukuksal semere (kira geliri) elde ediyorsa, intifadan men şartı aranmaz, kira geliri durumunda zımni rızanın geçerli olmadığını ve intifadan men şartının aranmayacağını vurgulamıştır.
- Paydaşın Bizzat Kullandığı Durum: Eğer taşınmaz, bir paydaş tarafından konut veya işyeri olarak kullanılıyorsa, ecrimisil için intifadan men şartı aranır. , mesken kullanımında intifadan men gerektiğini belirtmiştir. Nitekim taşınmaz kiraya verilebilir nitelikte olsa bile, fiilen kira geliri elde edilmedikçe bu şart aranır
Tarla Vasıflı Taşınmazlar
Tarla vasıflı taşınmazlarda intifadan men şartı tartışmalıdır, çünkü tarlalar doğal ürün verebilse de genellikle emek (ekim, dikim, bakım) gerektirir. Yargıtay, bu meselenin çözümünde tarlanın fiili kullanım şekline odaklanmaktadır:
- Kira Geliri Durumu: Tarla, üçüncü kişiye kiraya verilmişse, hukuksal semere istisnası uygulanır ve intifadan men aranmaz.
- Kişisel Kullanım: Paydaş, tarlayı bizzat ekip biçiyorsa, intifadan men şartı aranır. , kuru tarım arazisinde bu şartın gerektiğini vurgulamıştır.
- Olağan Dışı Kullanım: Eğer tarla; otopark veya kaçak yapı gibi tarımsal olmayan bir amaçla kullanılıyorsa, diğer paydaş fiilen engellenmiş sayılır ve intifadan men şartı aranmaz
Arsa Vasıflı Taşınmazlar
Boş arsa vasıflı taşınmazlar, doğal veya hukuksal semere üretmez; bu nedenle, intifadan men şartı kural olarak aranır. , arsada ecrimisil hesabı için emsal kira bedellerine bakılacağını belirtmiştir. Ancak arsa; otopark veya yapı gibi gelir getirici şekilde kullanılıyorsa, intifadan men aranmaz.
Diğer İstisnai Durumlar
Taşınmaz türünden bağımsız intifadan men istisnaları şunlardır:
- Paydaşın Hakkı İnkâr Etmesi: Bir paydaş, taşınmazın tamamının kendisine ait olduğunu iddia ederse, intifadan men aranmaz
- Kullanım Anlaşması: Paydaşlar arasında kullanım taksimi varsa ve buna aykırı kullanım söz konusuysa, intifadan men gerekmez
- Önceki Dava veya Takip: Daha önce elatmanın önlenmesi, ortaklığın giderilmesi veya ecrimisil davası açılmışsa, intifadan men şartı aranmaz
Sonuç
Ecrimisil davalarında intifadan men şartı, taşınmazın türü ve kullanım şekline göre farklılık gösterir. Bağ, bahçe gibi doğal ürün veren veya kiraya verilen taşınmazlarda bu şart aranmazken, boş arsa veya paydaşın bizzat kullandığı taşınmazlarda intifadan men şartı aranır. Tarlalarda, fiili kullanım şekli belirleyicidir: Kira geliri varsa intifadan men aranmaz; kişisel kullanımda aranır; olağan dışı kullanımlar (otopark, yapı) intifadan men yerine geçer. Paydaşın hakkı inkâr etmesi, kullanım anlaşmasına aykırılık veya önceki dava/takip gibi durumlar da intifadan men şartını kaldırır. Avukatlar, müvekkillerinin durumunu Yargıtay içtihatları ışığında değerlendirerek, intifadan men ihtiyacını doğru tespit etmeli ve ihtar veya dava adımlarını zamanında atmalıdır. Yazımızın sonunda önemle belirtilmelidir ki, intifadan men şartı, paydaşlar arasında açılan ecrimisil davalarında dava şartı olup, bu şartın sağlanması hem davanın dinlenebilirliği hem de ecrimisil miktarının tayininde önem arz etmektedir. Nitekim Yargıtay intifadan men şartının arandığı hallerde, intifadan menin diğer paydaşa bildirildiği tarihten itibaren ecrimisile hükmedilebileceğine karar vermektedir.
Kaynakça:
14. Ertaş Ş., Eşya Hukuku, 11. Baskı, İzmir 2014